Uit Nederland een verslag over een heel bijzonder project waarbij kunst gebruikt wordt als gereedschap om vrouwen met verschillende culturele achtergronden elkaar – en zichzelf – beter te laten begrijpen en op die manier elkaar – en zichzelf – te empoweren: Drawing her Story. Op de site van Stichting NIKA Kunstprojecten staat veel informatie over de gedachte achter Drawing her Story. Zo staat er: ‘Drawing her Story zet zich in voor de integratie, maatschappelijke en culturele participatie en vergroting van het zelfbewustzijn van (…) vrouwen door middel van het geven van tekenworkshops waarbij de verhalen van de vrouwen als uitgangspunt dienen.’ Hoewel dit project ontwikkeld is in Nederland lijkt het een schitterend initiatief om ook elders uit te voeren waar er vrouwen met uiteenlopende achtergronden deel uitmaken van een en dezelfde gemeenschap. Ook is er op de site van Stichting NIKA een uitgebreide handleiding gratis te downloaden hier en een documentaire te zien hier. Stichting NIKA Kunstprojecten is een initiatief van beeldend kunstenaar Karin Janssen en kunsthistorica Nienke Verschuur. De stichting is in 2008 opgericht met als doelstelling beeldende kunst in te zetten voor de samenleving om deze prettiger, mooier en leefbaarder te maken.
TEKST Eline Visser / FOTO’S Douwe Hagenaar & Eline Visser
Sinds begin 2012 doe ik, Eline Visser, mee aan een project waarbij vrouwen met verschillende culturele achtergronden elkaar ontmoeten en stukjes van elkaars levensverhaal tekenen en schilderen. Het project werd gefinancierd vanuit een wijkbudget en door de Rabobank. De elf bijeenkomsten met steeds een ander thema vonden plaats in Arnhem Zuid, in het wijkcentrum ‘de Hobbit’. We werden begeleid door Judy Cerfontaine. Zij week iets af van het originele concept, onder andere vanwege de samenstelling van deze groep. Sommige thema’s, zoals discriminatie en de daarbij behorende opdrachten, vond Judy minder leuk voor ons om te doen en na overleg met ons werd duidelijk dat wij ons liever concentreerden op waar onze kracht ligt en dat wij het belangrijk vonden dat er ook een gezamenlijk werk zou komen.
Superstoer vind ik de verschillende vrouwen. In het contact met elkaar wordt bevestigd dat ieder huis zijn kruis heeft en ook: hoe veel veerkracht een mens toch heeft…
Van een aantal vrouwen kreeg ik toestemming het één en ander van hun, soms heel persoonlijke, werk te laten zien en om over hun leven te schrijven.
1 De eerste bijeenkomst. Na de kennismaking wordt een ieder willekeurig gekoppeld aan een andere vrouw. We gaan elkaars profiel tekenen. Er wordt een groot vel op de muur geplakt en met een lampje schijnend kun je dan de profielschaduw aftekenen. Het profiel van wit papier wordt uitgeknipt en op gekleurd papier geplakt en de overgebleven witte contouren ook. De bedoeling is dan dat je je eerste indruk van de ander tekent. Ook vullen alle vrouwen hun eigen profiel in met wat zij van zichzelf willen laten zien. Als vanzelf ontstaan er gesprekken over uiterlijke en innerlijke kenmerken van elkaar. Aan het einde van iedere bijeenkomst vertelt een ieder wat zij getekend of geschilderd heeft. Dat is leuk, omdat je dan niet alleen het verhaal hoort van degene aan wie je gekoppeld was, maar ook over de andere vrouwen en hun werk hoort, zo vormt de groep weer een eenheid.
Selma (oorspronkelijk uit Marokko) maakt mijn profiel. Ze tekent een vliegtuig dat me naar verschillende landen bracht en tekent een Arabisch landschap, omdat ik ook in Saoedi-Arabië woonde.
Ik teken Selma’s profiel. Ze maakt een gesloten indruk, maar straalt warmte uit (roze) en lijkt een vurige vrouw (rode vlammen) met een positieve kijk op het leven (zon).
Mirella’s profiel. Zij beeldt hier uit wie zij is, een kleurrijke vrouw. Kleur is erg belangrijk voor haar, en ze geniet van wat Moeder Aarde ons geeft (bloemen, cashewnoot, watermeloen, aloë vera, de sterren). De zee vertegenwoordigt haar roots (Curaçao) en staat ook voor kracht. Het hart komt in veel van haar latere werk ook voor. Ze heeft een hele zware periode achter de rug en heeft daardoor hartproblemen gekregen. Haar man kreeg een bacteriële infectie en zij moest naast haar werk voor hem zorgen, dat heeft veel van haar gevergd. Ze is nu in afwachting van het wel of niet aanslaan van medicatie en moet wellicht aan haar hart geopereerd. Ze zit midden in het acceptatieproces. Het is moeilijk, ze wil graag naar haar ouders op Curaçao, maar ze mag niet vliegen met haar huidige conditie.
Judy tekent een palmboom en een blokje kaas, symbolisch voor Curaçao waar Mirella vandaan komt en Nederland waar ze nu leeft. Ze ziet een krachtige vrouw (rood vrouwenteken) en tekent ook Mirella’s gezin (in het hoofd). De donkere wolk staat symbool voor de moeilijke periode die ze nu heeft, en de zon voor haar positieve kijk op het leven.
Ik vul mijn eigen profiel in, de blauwe vlakken op de achtergrond stellen de verschillende landen waar ik opgroeide voor, de kringen zijn bedoeld om alles met elkaar te verbinden, paars vond ik wel een vrolijke kleur erbij, en ook wit omrand, luchtig, licht … Dat het er erg jaren ‘70 uitziet vond ik bij het ontstaan wel leuk. Ik dacht: “Call me a hippie, it’s ok”.
2 Tweede bijeenkomst. Schetsjes maken van de kindertijd en daarna eentje uitkiezen en die tekenen met vetkrijt en met water aangelengde acrylverf schilderen.
Ik tekende van alles en nog wat, en uiteindelijk komen weer de verschillende landen tevoorschijn, dit keer een beetje in stijl van oma Vissers boetseerwerk. In het midden vijf poppetjes, ons gezin in gedachten. Daar waar mijn ouders waren was ik thuis en veilig. Ik groeide op in verschillende culturen, ik tekende creoolse kapsels (Burundi), strohoedjes (Thailand), de kotomisi (Suriname) en hoofddoeken (Saoedi-Arabië). Mensen zonder gezicht … misschien toch het meer toeschouwer dan deelnemer zijn en de talloze keren van afscheid nemen … een bonte verzameling kleuren, een kleurrijk verleden … Dit project maakt bij mij veel los, maar verbindt ook losse delen van mijn leven met elkaar.
Mirella heeft fijne herinneringen aan haar jeugd. Ze speelde veel en kende geen zorgen.
Sara herinnert zich het landschap van het land waar ze opgroeide, Somalië.
3 & 4 Derde en vierde bijeenkomst. Familiefoto’s meenemen en aan elkaar wat over je familie vertellen, waarna de ander daardoor geïnspireerd een schilderij of tekening maakt.
Ik was gekoppeld aan Thi Khan, zij komt oorspronkelijk uit Vietnam. Thi Khan heeft een 14-jarige dochter die het heel goed doet op het gymnasium. Thi Khan is erg trots op haar! Ze laat me foto’s zien van hun vakantie in Vietnam. Haar man is overleden, een paar jaar geleden, door een slecht hart. Elk jaar op zijn sterfdag, op 27 november, en ook met oudejaarsdag en nieuwjaarsdag komt er een vlinder op haar zolder. Ze laat foto’s van de vlinder op haar mobieltje zien. Verleden jaar ging ze steeds vanaf de 23ste november al op zolder kijken, maar nee hoor, nog geen vlinder, maar de 27ste wel! Ook vertelt ze dat haar man als bootvluchteling naar Nederland kwam, en jaren later tijdens een bezoek aan Vietnam leerden zij elkaar kennen, ze zijn getrouwd en hebben samen één dochter gekregen. In werken van haar over haarzelf zie je ook vaak een boot.
Douwe en Jordy, mijn vriend en zijn zoon getekend door Thi Khan. Zij toeven daar heerlijk aan de Rijn.
Mirella tekent Cenk, het zoontje van Hatiche, een Turkse vrouw.
Jenny vertelt trots over haar twee prinsen, Jimmy en Nigel Ron van 8 en6 jaar oud. Zij is een jonge alleenstaande moeder. Tot haar 14e woonde zij bij haar moeder op Curaçao, maar haar oma haalde haar naar Nederland, naar Arnhem. Zij is nu 25 en voorlopig bevalt het haar goed in Arnhem. Ze vertelt dat zoveel mensen alsmaar verhuizen naar andere steden, omdat ze niet gelukkig zijn , maar zij voelt zich hier thuis
Sara tekent haar familie in Somalië.
Mirella’s huis op Curaçao, voor ze naar Nederland kwam. Ze tekent een troepiaal, een heel nieuwsgierige vogel die van de cactusvrucht houdt. De tafel en twee stoelen staan symbool voor haar relatie met haar man.
Ellen tekent een palmboom. De wortels stevig in de grond, geaard (Curaçao). De wuivende palmtakken (groei en levensreis, komst naar Nederland). De vier kokosnoten aan de rechterkant beelden Mirella’s gezin uit. De acht kokosnoten aan de linkerkant staan symbool voor haar vader en moeder en de acht kinderen.
5 Vijfde bijeenkomst. Eten en drinken. Een ieder neemt wat te eten mee; ik maakte pom. Een groot leeg tafelkleed ligt klaar, we schuiven aan en een ieder verft een soort van placemat. Dat verven doen we al babbelend, over wat lekker is, over hoe je een aubergine tekent en wat de beste bereiding van kip is. Daarna eten we van elkaars gerechtjes en babbelen we verder over nog meer eten en drinken.
6 Zesde bijeenkomst. Je reis naar Nederland, hoe kwam je hier… waar kom je vandaan … Weer gekoppeld aan een ander vertel je over waar je vandaan ben gekomen, hoe je hier terecht kwam, de ander tekent jouw verhaal.
Ik was gekoppeld aan Esengül. Zij had geen gelukkig leven, geen leuke kindertijd en later moest ze met haar man uit Turkije vluchten en ze wilde, of kon, niet veel vertellen. Na veel omzwervingen door heel Europa kwam zij in Nederland, in Arnhem terecht, haar man overleed twee jaar geleden. Het is haar droom om met haar twee kinderen naar het westen te gaan. Op tafel lagen atlassen, en ik zag overal water, de Zwarte Zee bij Turkije, de Rijn bij Arnhem, het IJ en IJsselmeer bij Amsterdam. Ik tekende met hele vrolijke kleuren blauw en groen een soort van kaart en lijnen, de kringen staan voor de omzwervingen, de drie verschillende delen voor Turkije, Gelderland en Noord-Holland met de steden Istanbul, Arnhem en Amsterdam. Bij de uitleg zei ik: ‘Je wilde niet veel vertellen en je had het zwaar, maar ik zie overal waar je was en ook bij waar je naar toe wilt water. In het vloeibare, de stroming zie ik je levensstroom die je brengt naar daar waar je moet zijn’. Ik benadrukte haar kracht. Ze pakte mij vast bij mijn schouders en ze bedankte mij. Dat voelde als het uitwisselen van een erg mooi cadeau!
Mirella tekent Thi Khan’s verhaal. Haar man kwam als bootvluchteling naar Nederland, maar op een dag keerde hij terug naar zijn geboorteland Vietnam. Toen ontmoetten zij elkaar en ze trouwden, waarna ze met hem mee naar Nederland ging. Ze volgt haar hart. Ze kregen een mooie dochter en vormden een hecht gezin (driehoek en tafel met drie stoelen staan symbool voor haar gezin) . Helaas overleed haar man een aantal jaren geleden door een slecht hart ( de donkere wolken links in beeld). Op zijn sterfdag ziet zij altijd een vlinder.
Tekening van Thi Khan over Mirella’s leven en familie. Links bovenin haar moeder die haar in Nederland bezocht, links onderin Mirella met haar man en kinderen, rechts bovenin de folkloristische dansgroep waar Mirella op Curaçao deel van uitmaakte en rechts onderin het huisje waar ze met haar man op Curaçao woonde.
7 Zevende bijeenkomst. Portret maken: de ander kiest een plaatje uit van een ‘echte’ kunstenaar en jij schildert de ander in die stijl.
Judy portretteert Mirella in de stijl van Diego Rivera.
Jenny portretteert mij in de stijl van Angsumalin Buntha (Thailand).
Origineel Angsumalin Buntha.
Mijn werk van Jenny, zij koos een schilderij van Jawlensky. Ze was heel duidelijk over wat zij wilde: ze wilde geen bloemen op haar hoed, maar strikken, want die blijven veel langer mooi! En ook wilde ze vrolijke ruches of haar bloes. Op dit werk ben ik het meest trots en ik heb er met heel veel plezier aan gewerkt.
Origineel Alexej von Jawlensky.
Mirella tekent Thi Khan in stijl van Paul Gauguin.
8 Achtste bijeenkomst. Collage maken over wat je wilt in de toekomst, je toekomstbeeld, je wensen.
Collage van Mirella over haar toekomst. Ze vertelt over de pauw. De kop is de man, maar het is de nek, dus de vrouw, die de man draagt. Ze vertelt over vrouwen, hun kracht en hun trots. De verschillende pauwenogen staan symbool voor alles wat belangrijk is in haar leven. Met eindeloos geduld heeft ze vele details verwerkt in dit kleurrijke werk.
Collage over mijn toekomst… Ik peins me suf… wat wil ik…ik ben benieuwd wat hier uitkomt! (In progress).
Thi Khan’s toekomstcollage. Ze vertelt over het voorlezen van haar dochter, kennisoverdracht en aandacht hebben voor elkaar (midden onder) en over Moeder Maria in het bos (midden boven). Zij vindt veel houvast in de katholieke kerk.
9 Negende bijeenkomst. Een cirkel maken en daarin tekenen of schilderen wat jou persoonlijk kracht geeft.
Thi Khan tekent haar werk in een bejaardentehuis, haar werk geeft haar kracht . Ze tekent haar Vietnamese roots en beschrijft de reis die haar man maakte als bootvluchteling. Ze weet waar ze vandaan komt en de liefde bracht haar naar Nederland. Ze is heel gelukkig met haar dochter.
Jenny tekent een huis, ze woont zelfstandig en is een jonge alleenstaande moeder. Ze vindt zichzelf stoer, laatst heeft ze een tafel zelf in elkaar gezet, ze moet veel zelf doen. Dat geeft haar kracht. Ze houdt van mooie strikken en van bloemen . Ze is trots dat ze met haar twee prinsen het heel goed redt.
Mirella haalt kracht uit haar geloof en haar positieve kijk op het leven. Dans, zang en muziek maken haar erg vrolijk en helpen haar ontspannen. De gedekte tafel staat voor haar gezinsleven, de palmboom voor haar roots. Verder tekent ze haar hondje en eten en drinken. Het stopcontact staat symbool voor haar opleiding in elektrotechniek. Zij deinst nergens voor terug en de vogel symboliseert een vrije geest.
, Ik put kracht uit mijn roots (boom en familie), het samenzijn met vriendinnen, het Boeddhisme, lezen, kennis vergaren, rusten (hangmat), mijn positieve kijk op het leven (achter de wolken schijnt de zon). De bamboe staat voor wat er onderhuids aanwezig is maar nog niet zichtbaar, tastbaar is. Voordat bamboe ontspruit is er al jarenlang een heel wortelstelsel in ontwikkeling. Het werk is nog niet compleet, want de liefde is natuurlijk iets wat niet mag ontbreken! In progress.
10 Tiende en laatste bijeenkomst. Op een heel groot vel kleuren we de ondergrond en tekenen wij een boom; de bladeren zijn afdrukken van onze handen, vingers, polsen, en er worden nog andere dingen bij getekend, zoals vlinders, bloemen, een uitje, ogen enzovoorts. Een soort van levensboom. Ook heeft Mirella folkloristische muziek meegenomen en krijgen we dansles.
Nog één keer …
In de laatste bijeenkomst hebben we uit al het werk een selectie gemaakt om een aantal panelen te vullen voor een kleine expositie van 11 mei-7 juni a.s. in Het Bruishuis, een ontmoetingscentrum in Arnhem-Zuid. Het werk zal er vier weken te zien zijn. Bezoek deze link voor meer informatie en deze link.
Dan volgt nog de de jaarlijkse Atelierdag Malburgen waar de panelen ook komen te hangen. Deze zal dit jaar van 8 t/m 10 juni plaatsvinden op één locatie. En wat voor een locatie! Een weekend lang betrekken de deelnemers een oude flat aan de Paardebloemstraat in Malburgen-West. De flat staat inmiddels leeg en zal rond de zomerperiode worden afgebroken.
TEKST Eline Visser, 2012
Srananart's Blog 
Schitterend. Wat leuk om dit allemaal te zien en van te genieten. Ik ben gaan houden van tekenen wat ik in gedachten heb. Als je het verhaal achter mijn gedachten kan verwoorden zou het de complete pakket worden. Ik bid voor wijsheid, gezondheid en kracht. Ik heb nu met mijn eigen ogen gezien dat het gebed verhoord is. Ik dank God voor het herleven van de Heilige Geest in mij. Mijn collegas hebben gezien wie ik was toen ik begon en hoe ik ben na ongeveer 10 weken lessen. Amazing…
LikeLike