Paul Woei 80 jaar – 31 mei 1938 – 31 mei 2018

Eén van Surinames grootste kunstenaars is jarig vandaag, 31 mei 2018. Paul Woei viert zijn 80ste verjaardag. Vanaf zijn eerste stappen op het gebied van de beeldende kunst was duidelijk dat hij zijn geheel eigen weg zou volgen. Vaak een pionier. De eerste die diep het bos introk en weken bij de inheemse gemeenschappen verbleef die hem zo geinspireerd hebben – nog steeds – en die een rode draad vormen in zijn oeuvre, van de houten sculpturen tot zijn gedetailleerde, vaak zeer grote, schilderijen.

‘Trio Girls Fishing’ / PHOTO Marieke Visser, 2012

Hoewel hij altijd zijn eigen plan getrokken heeft, is hij ook altijd een behulpzame collega geweest. Zo heeft hij ook een flinke bijdrage geleverd aan het tot stand komen van het Statenmonument, in 1965, van Stuart Robles de Medina, om maar iets te noemen. Iemand dus die een grote plaats inneemt in de Surinaamse kunstgeschiedenis, al is dat niet altijd even goed erkend.

‘Amoyde-nah is mooi’ / PHOTO Marieke Visser, 2014

Daarnaast, of eigenlijk kan je het niet ‘daarnaast’ noemen, heeft Paul Woei ook jarenlang les gegeven als tekenleraar op het Vrije Atheneum. Van 1971 tot en met 1998 hebben hele generaties schoolkinderen via hem kennis gemaakt met kunst. Die lessen hebben meer dan gewoon indruk gemaakt. Op mijn oproep naar herinneringen lieten vele mensen weten dat het hun echt gevormd heeft. De lessen op school, maar ook de gastvrijheid van Paul en zijn vrouw Jeanette die nieuwsgierige jongeren graag thuis ontvingen waar ze tussen de beelden en schilderijen in diverse stadia van gereedheid mochten rondlopen.

Sranan Art Xposed wenst Paul Woei een prachtige verjaardag toe en een mooi nieuw levensjaar! Ook feliciteren wij Suriname met deze grote kunstenaar!

Kunstenaar Felix de Rooy laat zijn felicitatie vergezeld gaan van de opmerking dat Paul Woei in zijn ogen ten onrechte een “vergeten meester” is. Wat overigens door kunstliefhebber Carolina Mout meteen weerlegd wordt, zo “vergeten” is Woei zeker niet. Hieronder het overtuigend bewijs dat er inderdaad zeer veel mensen zijn die Paul Woei op handen dragen. Ere wie ere toekomt!

Sculptuur, collectie Torarica / PHOTO Marieke Visser, 2010

Shirin Koole-Jamaludin (oud-leerling): “Paul Woei heb ik begin jaren ’70 als tekenleraar op het Vrije Atheneum gehad. Een zeer vriendelijke leraar en een echte kunstenaar! Door zijn begeleiding tijdens de lessen ontdekte ik mijn liefde voor abstracte tekeningen die uit mijn pen met inkt ontstonden. Dank Paul Woei en een gezegende 80e verjaardag🌹”

Erica van ‘t Leven (oud-leerling): “Paul Woei was mijn tekenleraar op het Vrije Atheneum waar hij ons de grondbeginselen leerde van perspectief tekenen met de Surinaamse huizen als voorbeeld, tekenen met oostindische inkt, etc. Ik vond het heerlijk om te tekenen, en er was altijd een goede sfeer in de klas van meneer Woei. Als brugklasser ben ik een paar keer in zijn atelier geweest, dat was bij ons in de buurt. Dat ik daar naar binnen durfde te komen als verlegen meisje zegt al veel. Hij was dan aan het werk en ik liep rond, wat deed ik daar? Misschien praatten we over school? Een van de werken die altijd mijn aandacht trokken was het indiaanse meisje dat in foetushouding in een boom zat. Het was toen nog niet klaar denk ik. Ik mocht het aanraken en kon mijn ogen er niet vanaf houden. Meneer Woei was met iets heel anders bezig toen, er stonden allerlei niet afgemaakte werken in het atelier. Ik zal de zachtheid van het beeld nooit vergeten. Later zag ik het tentoongesteld op een expositie of in een museum, misschien wel het Stedelijk Museum voor de tentoonstelling 20 jaar beeldende kunst in Suriname. Ik mocht het niet meer aanraken, maar de herinnering aan haar zachtheid was sterk genoeg. Haar simpele aanwezigheid maakte me kalm en opgetogen tegelijk.”

Dréwiske en Rob Hoogendoorn (oud-leerlingen): “Wij hebben natuurlijk veel herinneringen aan Paul Woei, uit onze VA-periode. Allebei tekenles van ‘meneer Woei’ gehad. Fijne lessen waren dat! Wij waren vereerd en blij, dat hij onze trouwkaart wilde ontwerpen, nu 31 jaar geleden. De voorkant zie je op de bijgevoegde foto. En verder zijn we er trots op, dat we in huis een echte ‘Woei’ hebben hangen, die eerst van Art en Berna was. Feliciteer hem van ons met deze mooie leeftijd en doe hem de hartelijke groeten! Liefs van Dréwiske en Rob”

Mirjam Burkhard (oud-leerling): “Fantastische leraar Tekenen op het – toen nog – Vrije Atheneum. Ik herinner me nog onze tekenexpositie in één van de mooie oude gebouwen aan de Waterkant. En een bezoek met de hele klas aan het Surinaams Museum dat toen nog in de Commewijnestraat was. Van harte gefeliciteerd meneer Woei!”

Eddie Smit (oud-leerling): “Exact mijn herinneringen. Dat mooie lokaal in het midden. Altijd een beetje rumoerig in de klas. Zo anders dan de rest. Eerste keer dat ik iets in perspectief heb leren tekenen. Van harte gefeliciteerd meneer Paul Woei!”

Roy Bouwer (oud-leerling) vertelt een verhaal waarin een heel andere kant van de tekenleraar belicht wordt: “We waren weer eens aan het ‘regeren’.Leerling S. kreeg ruzie met leerling W. De laatste kreeg een flink pak rammel en wilde een paar dagen later wraak nemen. Een paar dagen later kwam W. met heel wat buurtgenoten, bewapend met houwers en sparimaka’s. Het dreigde enorm uit de hand te lopen en het zou echt een bloedbad worden. Eén leraar van wie we wisten dat hij karate kon stond bij het raam, maar deed niets. En opeens kwam meneer Woei er aan. Daar stond hij, in een echte Bruce Lee-houding … Die zachte liefhebbende meester bij wie we zoveel lol hadden, hij was een krijger, temidden van het wapengekletter dat toen direct verstomde. Vanaf die dag wisten we dat hij naast vriendelijk en aardig ook vooral heel erg moedig was.” 

Zsa-Zsa Leysner-Lenting (oud-leerling): “Van tekenen kwam er niet veel terecht, wat deden we met die man … En nooit werd hij boos. Happy birthday Paul Woei!”

Rik leeflang (oud-leerling): “Ik vond het altijd een sympathieke en rustige leraar. Hij gaf altijd aanwijzingen die ik een beetje cryptisch vond. Dan keek hij je aan met een scheve grijns en een twinkeling in z’n ogen. Alles duidelijk bedoeld om je zelf na te laten denken om zo zelf een antwoord te vinden … Werkte alleen niet zo goed bij mij. 😂🤣”

Sunita Paco (oud-leerling): “Eddie Smit, Marieke Visser, every time I look at a landscape painting or sketch – I look for perspective which was drilled in to us by Mr. Woei at the Vrije Atheneum.”

Mike Mokiem (oud-leerling): “Heb les van hem gekregen op het Vrije Atheneum. Beste tekenleraar ooit gehad en veel van hem geleerd.
Alvast hartelijk gefeliciteerd aan Hr. Paul Woei.”

Cas Renooij (oud-leerling): “Van harte gefeliciteerd meneer Woei!”

Tanuya Manichand (oud-leerling): “Oh … Mister Woei … Ja, op het Atheneum kreeg ik tekenles en ik had altijd lol met hem … Kleine deugniet noemde hij me … De tekenwereld ging voor me open toen m’n tekening werd geselecteerd voor een kinderexpo in Japan ofzo! Gado blesi hem.”

Eline Visser (oud-leerling): “Geachte meneer Woei. Van harte gefeliciteerd met uw 80ste verjaardag. Ik wens u een bijzondere en liefdevolle dag in het bijzijn van die u lief hebt en een levensjaar waarin u nog met evenveel passie met uw vak bezig kan zijn zoals u ons zo enthousiast les gaf op het Vrije Atheneum.
Ik denk best vaak aan u. Ten eerste omdat er een prachtig werk van u boven de eettafel hangt, het schilderij met de mango’s, en ten tweede omdat hetgeen ik van u leerde ten grondslag ligt aan mijn verdere ontwikkeling op creatief vlak. U heeft mij kennis laten maken met verschillende materialen en technieken en gaf ons leuke opdrachten. Pentekeningen maken, met kroontjespen en Oost-Indische inkt, ecoline blazen, er vormen uithalen door met inkt lijnen te omranden, een elpeehoes ontwerpen, indrukken van een beurs vastleggen. Ik leerde over verdwijnpunten, perspectief tekenen, en om geometrische vormen op verschillende hoogten boven en onder een denkbeeldige horizon kloppend krijgen. En veel over kleurgebruik en kleuren mengen. Ook was er een opdracht die ik uitvoerde met aquarelverf. We moesten een uitvergroting maken van iets, ik koos voor een cacaovrucht. Een kartonnetje met een daaruit gesneden een vierkantje was het hulpmiddel om het deel dat uitvergroot zou worden te kaderen. 
Dank voor de mooie lessen en het enthousiasme waarmee u ze gaf.
Hartelijke groet, ook van mijn moeder Frauke Visser-Lasz, Eline Visser”

Mooi om te zien dat er meer oud-leerlingen kunstzinnig bezig gebleven zijn, geinspireerd door meneer Woei.

Cefas van Rossem (oud-leerling): “Ik herinner me hem als een superrelaxte leraar die, hoewel hij jarenlang in de klas dezelfde opdrachten gaf, echt een ambachtelijke kunstenaar was. Pen en inkt, ik hield er enorm van en ik heb tijdens allerlei uitstapjes stapels natuurtekeningen gemaakt. (Eén is naar monsieur Martinec in Parijs gegaan!) Via hem ben ik later ook met andere kunstenaars in contact gekomen. Wat een prachtig werk, van pentekeningen tot bont olieverf en houtsculpturen die erom schreeuwen om aangeraakt te worden.

Ook ik ben blijven schilderen.

Hartelijk gefeliciteerd met uw tachtigste, meneer Woei!”

Werk van Cefas van Rossem

Ilse Hoogendoorn (oud-leerling): “Heel toevallig ben ik dit jaar weer een cursus gaan volgen. Toen ging het over perspectief tekenen. Een aantal cursisten zaten daar behoorlijk mee te hannesen en kregen het niet voor elkaar.

Ik zei: ‘Dat moet toch gewoon zo!’

‘Wow! Wat goed! Wat knap! Waar heb je dat geleerd?’

‘Nou gewoon, op school, van meneer Woei!’
Het waren heerlijke lessen! Dank je wel meneer Woei😍!

Heel hartelijk gefeliciteerd💐💐”

Perspectief tekenen door Ilse Hoogendoorn

Melany Yzer (oud-leerling, vriendin van de familie): “Als 15-jarig meisje kwam ik op het Vrije Atheneum in de tweede klas terecht en zo maakte ik kennis met Paul als mijn tekenleraar, niet zeker wat te verwachten van deze Chinese meneer wiens naam als een grapje klonk als je het snel enkele keren achter elkaar herhaalde. Al gauw had ik door dat Paul heel cool, flexibel en vrij was zowel in zijn lesgeven maar ook als persoon. Hij was geen doorsnee leraar, streng op zijn manier, dwong respect, maar gaf les waarbij ik mij als kind nog nooit zo vrij heb gevoeld in het onderwijssysteem. Het vak tekenen was de motivatie om naar school te gaan. Ook heel gauw werd ik bevriend met zijn dochter Pearl die tot heden mijn beste vriendin is en zijn wij Tara en Jantje. Ik was kind aan huis en vond het altijd heerlijk om zijn studio en werken te mogen bewonderen niet wetende dat ik later ook de studierichting Visual Arts in het buitenland zou gaan studeren en een Master’s in Art Education. Ik kan mij herinneren dat ik als tiener een keer met de familie Woei op excursie naar insecten geweest ben voor zijn Poster van Suriname. Wij waren toen naar Republiek met flashlights, emmers en grote witte doeken om insekten te lokken. Het heeft mij een hele andere kijk voor de natuur en de link met kunst gegeven. Ik heb jaren daarna nog allerlei exotische insekten verzameld zoals een levend exemplaar van de zeldzame Alligator Bug die ook te zien is op de poster. Volgens mij had het wel tien jaren geduurd eer de poster compleet was voor de print. Nu ik eraan denk, tijdens mijn afstudeertentoonstelling in de Verenigde Staten was de familie Woei er ook voor support. Paul zei tegen mij na het zien van mijn werken: ‘Je bent vrij, je bent vrij in je hoofd.’ Dat komt door u Mr. Woei en ben u voor altijd dankbaar dat u mijn mentor bent geweest. Terug van Amerika hebben wij driemaal na elkaar het jaarlijkse Peace Poster Contest van de Lions samen gejureerd. Hij wil het graag overdragen aan de jongere generatie en is eigenlijk aan het afbouwen.
Om Paul zolang al te kennen is uiteindelijk geen ‘grapje’ meer. Zijn filosofie, liefde voor de natuur en kunstkennis, kunststijl, waardeer ik en is heel dichtbij mijn hart omdat ik Paul als mijn vader en kunstvader zie eigenlijk. Ik wil hem hierbij alvast van harte feliciteren en bedanken dat hij mij onder zijn vleugel heeft genomen.”

Carmen Hetty Ottevanger-Fazal Alikhan (oud-leerling): “Van Paul Woei heb ik de eerste beginselen van portrettekenen mogen leren! Nola Hatterman Instituut, Dr. Sophie Redmondstraat! Alvast van harte gefeliciteerd Paul!”

Kurt Nahar zegt het met een gedicht:

Paul Woei kanjer van formaat,

altijd op tijd en nooit te laat.

Schilder en beeldhouwer

verdient meer dan een gouden plaat.

Er schuilt rust in de kleuren die hij uitstraalt.

Paul Woei,

zijn creaties waren nimmer een geknoei.

Zijn ritme op het doek

waren nooit van Indianen op een hoek,

maar van Inheemsen,

daarvoor deed hij jarenlang aan onderzoek.

Bedankt voor wat je nu al hebt gemaakt,

ik hoop dat je nog heel lang ermee door gaat.

Niet alleen oud-leerlingen feliciteren Paul Woei, ook collega-kunstenaars, kunstliefhebbers en vrienden. 

Gérard Louwers: “Paul Woei heeft teken les gegeven aan mijn zuster Miriam Louwers, en was ook een heel goeie vriend van mijn ouders. Ik heb af en toe wat informaticawerk voor hem gedaan. Altijd heel aardig. Van harte gefeliciteerd alvast aan de Hr. Paul Woei, best wishes and many bright blessings to him and his family!”

Henna Rellum: “Natuurlijk ken ik Paul Woei, zijn meest markante werk vind ik ‘De Wespenproef’. Alvast van harte gefeliciteerd!”

‘De Malaké’ (De wespenproef), olieverf op doek, 197x200cm, 1991-1995, collectie Centrale Bank van Suriname / FOTO Roy Tjin

Alexandra da Costa: “Vanaf ik tiener was tot nu altijd heel veel bewondering gehad voor zijn prachtige werken. Happy Birthday aan Paul Woei en familie. Cheers on his blessed birthday!”

Carolina Mout: “Deze poster brengt me meteen terug naar mijn jeugd in Suriname. Zo’n mooi, helder, eenvoudig, herkenbaar beeld. Wij kwamen aan, vlak voor de onafhankelijkheid in 1975.”

Carolina Mout keerde terug naar Suriname in 2008 en bracht met haar gezin een bezoek aan Pauls atelier/woning waar zij een hele serie foto’s maakte.

Eva NouhChaia: “HBD Paul!”

Rahied Abdoel (kunstenaar): “Als beeldhouwer die pas is komen kijken heb ik veel bewondering gehad voor de kunstwerken in het byzonder de mooie bronzen stukken. Veelzijdigheid van u heeft zeker een grote rol gespeeld in de ontwikkeling van mij sinds 2009, u bent mijn idool. 
U inspireerde me ook met uw woorden toen ik voor het eerst in 2012 een live demonstratie deed van beeldhouwen in Ons Erf. 

Van Harte Gefeliciteerd met 80 jaar op deze mooie wereld, ik wens u veel meer gelukkige en gezonde jaren na deze, en hoop u zeker wel weer te ontmoeten.
Met vriendelijke groeten: Rahied Abdoel.”

Ancila en Wim die hem ook van harte feliciteren!

Ronald Mon-Kou ontmoette Paul zeer recent nog, eerder deze maand, in mei 2018. Hun band gaat echter veel langer terug: “Wij hebben samen in een Chinees restaurant gewerkt in Amsterdam omstreeks 1967, samen met zijn broer Bert en Anton Chen.” 

+++

Uit Wikipedia:

Paul Woei (familienaam voluit: Woei A Tsoi) (Paramaribo, 31 mei 1938) is een Surinaams beeldend kunstenaar. Hij behoort tot de succesvolle generatie die rond 1960 begon op te komen van onder anderen Erwin de Vries, Rudi Getrouw en Ruben Karsters.

Paul Woei volgde tekenlessen in Hongkong (1948-1952), de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag (1957-1959), de Normaalschool voor Tekenleraren in Amsterdam (1959-1961) en studeerde modeltekenen en boetseren aan de Vrije Academie in Den Haag (1961). In 1966 keerde hij terug naar zijn geboorteland.

Woei maakt zowel beelden in hout en brons, als schilderijen (olieverf, aquarellen) en tekeningen in pastel en potlood. Hij legde zich toe op het vastleggen van de natuur en het volk van zijn land, en maakte vooral indruk met een lange reeks werken waarin hij de bovenlandse Indianen en hun cultuur vastlegde in heldere kleuren. Zowel in sculpturen als schilderijen en schetsen gaf hij vele variaties van figuren in een hangmat. Daarnaast maakte hij stadsgezichten, vele portretten en naakten. Bij Paul Woei gaat het niet primair om de expressie van het eigen innerlijk, maar om de liefdevolle, exacte, vakbekwame vastlegging van wat hij ziet.

Van het werk van Woei zijn talloze solo-exposities gemaakt en hij nam deel aan evenzoveel groepsexposities. In 1983 werd hij uitgezonden naar de Biënnale van São Paulo. Zijn werk bevindt zich in collecties over de gehele wereld, maar met name in Suriname, de Verenigde Staten, China, Nederland en België.

Alles dat er geschreven is op de website van de Werkgroep Caraibische Letteren.

Een Engelse biografie staat te lezen op de website van Rommy’s Gallery.